Chủ đề 18.
BENZEN
1.
Trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí
- Là một chất lỏng không màu, mùi dịu ngọt dễ chịu, dễ cháy, dễ bay hơi và nhẹ
hơn nước.
- Không tan trong nước.
- Là dung môi hòa tan nhiều chất như: dầu ăn, cao su, nến, iot…
- Benzen rất độc, có khả năng gây ung thư ở người rất cao. Khi bị phơi nhiễm
trong một thời gian dà, nó tích tụ lại tận trong tuỷ xương và gây ra nhiều căn
bệnh nguy hiểm tới sức khoẻ. Trong đó, bệnh bạch cầu là căn bệnh nguy hiểm
và thường gặp nhất ở những người nhiễm độc Benzen. Đồng thời nó có thể gây
bệnh ung thư máu, gây vô sinh, khi tiếp xúc trực tiếp sẽ gây bỏng rát,…
2.
Cấu tạo phân tử
Trong phân tử benzen
6
6
C H
, sáu nguyên tử C trong phân tử benzen liên kết với
nhau tạo thành mạch vòng sáu cạnh đều, có ba liên kết đôi xen kẽ ba liên kết
đơn.
Những hiđrocacbon có mạch vòng như benzen gọi là hidrocacbon thơm,
n
2n-6
C H
với
6
n
.
3.
Tính chất hóa học
a. Tác dụng với oxi
Benzen cháy trong không khí tạo ra CO
2
và H
2
O. Tuy nhiên, khi benzen cháy
trong không khí còn sinh ra muội than.
b. Phản ứng thế với halogen (brom, clo, ...)
Đun nóng hỗn hợp benzen và brom có mặt bột sắt, benzen phản ứng thế với
brom
Phương trình hóa học:
C
6
H
6
(l) + Br
2
(l)
→
HBr (k) + C
6
H
5
Br (l) (brom benzen)
Như vậy, nguyên tử H trong vòng benzen được thay thế bởi nguyên tử Br.
c. Phản ứng cộng
Do phân tử có cấu tạo đặc biệt nên phản ứng cộng của benzen xảy ra khó hơn
so với etilen và axetilen.
Benzen trong điều kiện có xúc tác niken, nhiệt độ cao cộng với khí hiđrô tạo ra
xiclohexan.
Khi có chiếu sáng, benzen tác dụng với khí clo tạo ra hexacloran
6
6
6
C H Cl
(còn
gọi là thuốc trừ sâu ba số 6, thuốc trừ sâu 6-6-6), một thuốc trừ sâu hoạt tính
rất mạnh, đã bị cấm.
4.
Điều chế:
Dùng Axit Benzoic: Cho axit benzoic tác dụng với natri hidroxit theo phản ứng:
6
5
6
6
2
3
C H COOH
NaOH
C H
Na CO
Trùng hợp Axetilen:
,600
6
6
3
C
CH
CH
C H
5.
Ứng dụng
