T

ố Hữu đã từng viết rằng:

“Nếu là con chim chiếc lá

Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh

Lẽ nào vay mà không trả

Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình

Trong cuộc sống bộn bề những âu lo, không tránh khỏi những lúc ta vô tình sống ích

kỉ, chỉ nghĩ cho riêng mình. Nhưng trong cuộc sống này, chúng ta phải biết hi sinh và

san sẻ, bởi cho đi chính là nhận lại. Thanh Hải trong những ngày cuối cùng của cuộc

đời mình, chính là biểu hiện rõ nét nhất của lối sống cao đẹp, tận hiến bản thân cho

mùa xuân của đất nước. Những lời tâm tình, nguyện ước đã được ông gửi gắm trọn

vẹn trong bài “Mùa xuân nho nhỏ”

MÙA XUÂN

NHO NHỎ

-Thanh Hải-

I.TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

Thanh Hải tên thật là Phạm Bá Ngoãn

Sinh năm 1930, quê ở Phong Điền,

Thừa Thiên.

Nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng

chiến chống Pháp, Mỹ

Thanh Hải

Là cây bút có công trong nền xây dựng

văn học Cách mạng miền Nam ngay

những ngày đầu.

Tác phẩm chính

1962

Tập 1: 1970

Tập 2: 1975

1977

1982

2. Tác phẩm

Ðất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

Ðất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế...

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hoà ca

Một nốt trầm xao xuyến.

I.TÌM HIỂU CHUNG

MÙA XUÂN

NHO NHỎ

2. Tác phẩm

“MÙA XUÂN

NHO NHỎ”

Hoàn cảnh ra đời:

Viết tháng 11/1980, khi nhà thơ đang

nằm trên giường bệnh - không bao lâu trước khi ông

qua đời

Thể thơ : 5 chữ 

G

ần gũi với dân ca

I.TÌM HIỂU CHUNG

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Mạch cảm xúc: bắt nguồn từ mùa xuân của thiên nhiên đất trời xứ

Huế đến mùa xuân cách mạng và mùa xuân trong lòng người

2. Tác phẩm

Bố cục

Khổ 1:

Cảm xúc

trước

mùa

xuân

thiên

nhiên,

đất trời

Khổ

2+3:

Cảm xúc

về mùa

xuân của

đất nước

Khổ 4+5:

Khát vọng

và lí tưởng

sống cao

đẹp của tác

giả trước

mùa xuân

đất nước.

Khổ cuối:

Lời ngợi ca

quê hương,

đất nước

qua điệu

dân ca xứ

Huế

I.TÌM HIỂU CHUNG

2. Tác phẩm

“MÙA XUÂN NHO

NHỎ”

Ý nghĩa

nhan đề

Tính từ « nho nhỏ » ở nhan đề bài thơ đã cụ thể hóa, hữu hình hóa mùa

xuân và mang đến những lớp nghĩa khác nhau :

+ Lớp nghĩa thực : gợi về mùa xuân của đát trời, của thiên nhiên, vũ trụ.

+ Là hình ảnh ẩn dụ độc đáo thể hiện khát vọng, lí tưởng muốn cống

hiến tất cả những gì đẹp đẽ nhất, tinh túy nhất cho cuộc đời, quê hương, đất

nước của nhà thơ.

Niềm say mê trước mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp, đồng thời thể hiện khát

vọng

được

công

hiến

hết

mình

để

làm

đẹp

cho mùa

xuân

của đất

nước của tác giả.

I.TÌM HIỂU CHUNG

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

Khổ 1: Cảm xúc

trước mùa xuân thiên

nhiên, đất trời

Khổ 2+3: Cảm xúc về

mùa xuân của đất nước

Khổ 4+5: Khát vọng và

lí tưởng sống cao đẹp

của tác giả

Khổ cuối: Lời ngợi ca

quê hương, đất nước

qua điệu dân ca xứ Huế

1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

"Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời "

- Đảo động từ " mọc" lên đầu câu thơ để tô đậm sức sống mạnh mẽ đến bất

ngờ của một bông hoa trên dòng sông xanh.

- Gợi liên tưởng về một bông hoa đang từ từ vươn lên trên mặt nước tràn

đầy sức xuân và sắc xuân.

Bức tranh xuân xứ Huế được

chấm phá bằng hình ảnh

chọn lọc và giàu sức gợi: "

Dòng sông xanh", "hoa

tím biếc", "chim chiền

chiện".

- Đó là những hình ảnh, tín hiệu đặc trưng của

mùa xuân xứ Huế.

- Gợi lên không gian mênh mông sóng nước và

một bầu trời cao rộng, trong veo.

Sử dụng nghệ thuật đảo ngữ:

Sử dụng những gam màu tươi

tắn "xanh, tím".

Gợi bức tranh thiên nhiên mùa xuân hài hòa, tươi sáng

Các từ cảm thán "ơi" , "chi"

gợi lên một chất giọng ngọt ngào, thân thương, gần gũi.

1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng

Hình ảnh "giọt

long lanh rơi"

thật giàu sức

gợi :

Đó có thể là giọt mưa mùa xuân, giọt sương buổi sớm

long lanh trong ánh sáng.

- Trong mối quan hệ với câu thơ trước, tiếng hót của con

chim chiền chiện vang vọng nhưng không tan biến trong

không gian mà đọng lại thành từng giọt trong vắt, "long

lanh". Như một thứ quà tặng của thiên nhiên xứ Huế, thi

nhân đã vội vàng đưa đôi bàn tay để hứng lấy. Tiếng chim

từ chỗ được cảm nhận bằng thính giác chuyển thành thị

giác rồi xúc giác. Đó chính là nghệ thuật ẩn dụ chuyển

đổi cảm giác được Thanh Hải sử dụng một cách tài tình

Đại từ "tôi" được điệp hai

lần và đi liền với hành

động " hứng "

cho thấy thái độ trân trọng của thi nhân

trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Đồng thời, gợi

sự tận hưởng, chiếm lĩnh và giao hòa với

mùa xuân.

1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

Chỉ với vài nét vẽ , đang xem một

chút chất nhạc, Thanh Hải đã

phác họa được một bức tranh có

cái hồn mùa xuân xứ Huế . Nó đủ

đầy cả màu sắc, hình ảnh, âm

thanh. Từ đó, bộc lộ được niềm

say xưa, ngây ngất của tác giả

trước thiên nhiên đất trời mùa

xuân.

2. Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

a) Nhà thơ cảm nhận mùa xuân đất nước qua hình ảnh "người

cầm súng" và "người ra đồng" : Biểu trưng cho hai nhiệm vụ

chiến lược quan trọng của đất nước ta là cùng chiến đấu ở tiền

tuyến và lao động xây dựng hậu phương vững chắc.

Nghệ thuật

Nội dung

Hình ảnh "người cầm súng" đi liền

với hình ảnh" lộc giắt đầy trên lưng"

gợi liên tưởng đến vòng lá ngụy trang của người chiến sĩ đang nảy

những chồi non, lộc biếc cùng các anh ra trận để bảo vệ tổ quốc.

Hình ảnh "người ra đồng" đi liền

với hình ảnh "lộc trải dài nương

mạ"

Điệp từ "mùa xuân", "lộc":

- Gợi quang cảnh mùa xuân tươi đẹp đang vươn những chồi non lộc

non.

- Gợi thành quả trong công cuộc dựng xây và bảo vệ đất nước.

Điệp từ "tất cả" đi liền với những

từ láy "hối hả" , "xôn xao"

làm cho nhịp thơ trở nên nhanh gấp, gợi một nhịp sống sôi động,

hối hả, khẩn trương trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước.

gợi liên tưởng đến những cánh đồng màu mỡ, xanh tươi

của những bàn tay khéo léo gieo trồng.

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy quanh lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao

2. Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

b) Trước mùa xuân của đất nước,nhà thơ đã bày tỏ niềm tự

hào và niềm tin vào tương lai tươi sáng:

" Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước"

Hệ thống tính từ " vất vả" ,

"gian lao"

đã giúp tác giả đúc kết chặng đường 4000 năm dựng nước và

giữ nước với biết bao thăng trầm, thử thách. Trong suốt chiều dài

lịch sử ấy, đất nước ta đã trải qua biết bao đau thương và mất mát,

xong đã khẳng định được sức mạnh, ý chí và bản lĩnh của dân tộc

mình.

- Gợi liên tưởng đến nguồn sáng lấp lánh, tồn tại vĩnh hằng trong

không gian và thời gian.

- Gợi ý nghĩa về dân tộc Việt Nam ta trong suốt chiều dài lịch sử,từ

trong đêm tối nô lệ đã phá tan xiềng xích, thoát khỏi phong kiến,

thực dân để tỏa sáng.

- Gợi niềm tin của tác giả vào một tương lai tươi sáng, rộng mở với

khí thế đi lên mạnh mẽ không gì cản nổi.

Hình ảnh so sánh " đất

nước như vì sao" gợi lên

những liên tưởng và ý

nghĩa thật sâu sắc:

diễn tả sự vận động đi lên của lịch sử và khẳng định sự

trường tồn vĩnh cửu của đất nước.

thể hiện ý chí, lòng quyết tâm và niềm tin sắt đá của nhà thơ

và cả dân tộc về tương lai tươi sáng của đất nước.

2. Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

b) Trước mùa xuân của đất nước,nhà thơ đã bày tỏ niềm tự

hào và niềm tin vào tương lai tươi sáng:

" Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước"

Điệp từ "đất nước" cộng với cấu

trúc song hành " đất nước bốn

ngàn năm… đất nước như vì

sao…"

Cụm từ "cứ đi lên"

=> Giọng thơ vừa tha

thiết sôi nổi,vừa trang

trọng đã gói trọn niềm

yêu mến tự hào, tin

tưởng của nhà thơ vào

đất nước.

2. Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

" Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước"

3. Khát vọng và lí tưởng sống cao đẹp của tác giả

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

" Ta làm con chim hót

Ta là một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến"

a) Từ những cảm xúc vui mừng, say sưa, ngây ngất trước

vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời xứ Huế vào xuân, vào tương

lai tươi sáng của đất nước, Thanh Hải đã có những lời ước

nguyện thật thiết tha, cảm động:

Đại từ "ta"

bộc lộ một cách trực tiếp tâm

niệm của thi nhân.

Điệp cấu trúc

ngữ pháp "

Ta làm... Ta

nhập…" được

đặt ở vị trí

đầu của ba

câu thơ

đã khiến cho nhịp điệu thơ trở

nên nhẹ nhàng, khiến cho câu

thơ như một lời thủ thỉ tâm tình

về ước nguyện hóa thân, hiến

dâng cho quê hương, đất nước

của nhà thơ.

3. Khát vọng và lí tưởng sống cao đẹp của tác giả

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

" Ta làm con chim hót

Ta là một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến"

a) Từ những cảm xúc vui mừng, say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời xứ Huế vào

xuân, vào tương lai tươi sáng của đất nước, Thanh Hải đã có những lời ước nguyện thật thiết tha,

cảm động:

Hệ thống hình ảnh "

con chim hót" , "cành

hoa" , "nốt trầm xao

xuyến" là những hình

ảnh giản dị nhưng

cũng thật hàm xúc:

- Con chim cất cao tiếng hót để làm vui cho đời; cành

hoa điểm sắc để tắm cho mùa xuân, một nốt trầm

trong muôn nốt nhạc hòa ca muôn điệu. Đó là những

hình ảnh hết sức giản dị,nhỏ bé xong đã cho thấy ước

nguyện khiêm nhường mà cao quý của thi nhân.

- Những hình ảnh này có sự đối ứng chặt chẽ với những

hình ảnh mở đầu của bài thơ để khẳng định một lẽ tự

nhiên: con chim sinh ra là để dâng tiếng hót cho đời;

bông hoa sinh ra là để tỏa hương sắc; bản hòa ca tưng

bừng, rộn rã xong không thể thiếu nốt trầm.

-> Gợi liên tưởng đến mối quan hệ giữa cá nhân và

cộng đồng, giữa con người và đất nước.

3. Khát vọng và lí tưởng sống cao đẹp của tác giả

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

b) Từ cái khát vọng sống cao quý, tác giả đã nâng lên thành một lý tưởng sống cao cả:

"Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc "

Tác giả xin được làm một "mùa xuân nho nhỏ" để góp phần làm đẹp cho mùa xuân lớn của

dân tộc. Đây chính là một hình ảnh ẩn dụ đặc sắc của nhà thơ Thanh Hải.

Từ láy "nho nhỏ":

- Thể hiện ước muốn, khát vọng khiêm tốn và

giản dị của nhà thơ.

- Gợi về những gì đẹp đẽ và tinh túy nhất của

cuộc đời con người để góp cho mùa xuân đất

nước

3. Khát vọng và lí tưởng sống cao đẹp của tác giả

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

Tính từ " lặng lẽ"

đã cho thấy vẻ đẹp của một tâm hồn, lối sống và nhân cách. Mùa

xuân của Thanh Hải không hề ồn ào, khoa trương, náo nhiệt mà

lặng lẽ hiến dâng. Dâng cho đời là dâng một cách tự nguyện,

không đòi hỏi sự đền đáp. Đó chính là lối sống, cống hiến đẹp đẽ,

vô tư, trong sáng nhất mà con người cần hướng tới.

Điệp cấu trúc ngữ pháp "

Dù là ... Dù là…" và hình

ảnh tương phản "tuổi hai

mươi" và "khi tóc bạc"

khiến cho lời thơ như một lời hứa, lời tự nhủ với

mình.

Đồng thời, khẳng định sự tồn tại bền vững của

những khát vọng sống, lý tưởng sống là cống

hiến, hy sinh.

Lời tổng kết của nhà thơ về cuộc đời mình, một cuộc đời thật đẹp

xứng đáng để chúng ta suy ngẫm, học tập và noi theo.

4. Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua lời dân ca xứ Huế

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

" Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế "

“Khúc Nam ai""

là khúc nhạc buồn

thương, da diết để

gợi con đường đầy

hy sinh, gian khổ mà

đất nước đã đi qua.

là khúc nhạc êm ái ,

dịu ngọt để gợi mùa

xuân hiện tại với cuộc

sống thanh bình, no

ấm.

“Khúc Nam bình”

là điệu nhạc rộn ràng để

khép lại bài thơ, đó là

giai điệu của cuộc sống

mới, sức Sống mới của

dân tộc.

“Nhịp phách tiền”

Tình yêu đời, yêu cuộc sống trỗi dậy thật mãnh liệt, trở thành khúc hát tâm

tình trong những dòng thơ cuối. Khúc hát đó thật cảm động, cao quý và đáng

trân trọng biết bao.

Bài thơ thể hiện những rung cảm tinh tế

của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân

thiên thiên, đất nước và khát vọng được

cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời.

“MÙA XUÂN NHO

NHỎ”

1. Nội dung

III. TỔNG KẾT

Bức tranh mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân đất

nước vô cùng tươi đẹp, tràn đầy sức sống.

.

Tâm hồn nhạy cảm, tình yêu thiên nhiên, đất nước,

yêu cuộc sống thiết tha và niềm tự hào, tin tưởng

của nhà thơ dành cho quê hương đất nước

“MÙA XUÂN NHO

NHỎ”

2. Nghệ thuật

III. TỔNG KẾT

“MÙA XUÂN NHO

NHỎ”

Hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu giá trị

biểu cảm…

Giọng thơ ngọt ngào, tha thiết, vui tươi…

Nghệ thuật tu từ ẩn dụ, điệp ngữ, đảo ngữ được sử

dụng hiệu quả…

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 1: Thanh Hải tên khai sinh là?

Phạm Đình Ngoãn

Phạm Quang Ngoãn

Phạm Bá Ngoãn

Phạm Duy Ngoãn

B

D

A

C

Bắt đầu

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 2: Thanh Hải quê ở đâu?

Nha Trang

Nam Định

Huế

Đà Nẵng

B

D

A

C

Bắt đầu

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 3: Thanh Hải tham gia hoạt động văn nghệ vào thời gian nào?

Cuối kháng chiến chống Mĩ

Sau khi 1986

Cuối kháng chiến chống Pháp

Sau 1975

B

D

A

C

Bắt đầu

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 4: Đâu là phong cách sáng tác của Thanh Hải?

Ngôn ngữ bình dân

Hồn thơ ảo não

Ngôn ngữ giàu hình ảnh,nhạc điệu

Hồn thơ siêu thực

B

D

A

C

Bắt đầu

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 5: Bài thơ Mùa Xuân nho nhỏ được viết vào thời gian nào?

11/1989

11/1982

11/1980

11/1981

B

D

A

C

Bắt đầu

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 6: Bài thơ mùa xuân nho nhỏ được sáng tác khi tác giả

Tất cả đều sai

Đang tham gia hoạt động văn nghệ

Ông đang bệnh nặng

Đang chiến đấu

B

D

A

C

Bắt đầu

50/50

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 7: Khổ 1 bài thơ viết về nội dung gì?

Lí tưởng sống cao đẹp

Khát vọng sống

Mùa xuân của Thiên nhiên

Mùa xuân của Đất Nước

B

D

A

C

Bắt đầu

50/50

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 8: Câu thơ: Mọc giữa dòng sông xanh/ một bông hoa tím biếc

Sử dụng biện pháp tu từ gì?

Nhân hóa

Điệp

Đảo ngữ

Đối

B

D

A

C

Bắt đầu

50/50

Q Select

Q Wrong

Q Right

$100

$200

$300

$500

$1,000

$2,000

$4,000

$8,000

$16,000

$25,000

$50,000

$100,000

$250,000

$500,000

$1,000,000

Câu hỏi 9: Em hiểu như thế nào về hình ảnh giọt long lanh rơi?

Giọt sương sớm

Giọt âm thanh tiếng chim

Cả ABC đều đúng.

Giọt mưa xuân

B

C

A

D

Bắt đầu

50/50

ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 1:

Trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, nhà thơ bắt đầu bằng câu:

Mọc giữa dòng sông xanh

Câu 1:

Chép chính xác 5 câu để hoàn thiện đoạn thơ.

Câu 2: Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, trong hoàn cảnh đó có ý

nghĩa thế nào đối với việc bày tỏ cảm xúc của nhà thơ?

Câu 3: Nêu ý nghĩa nhan đề bài thơ, từ đó liên hệ tới mối quan hệ với

tác phẩm.

Câu 4: Đoạn thơ vừa chép sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Em hãy

nêu tác dụng của biện pháp ấy.

Câu 5: Viết đoạn văn quy nạp từ 10 -> 12 câu với chủ đề: Khổ đầu bài

thơ “Mùa xuân nho nhỏ” đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp

và tràn đầy sức sống.

LUYỆN ĐỀ

Câu 1: HS chép để hoàn thiện khổ thơ:

Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng

Câu 2:

Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ viết vào tháng 11/1980, không bao lâu sau trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện được niềm yêu

mến cuộc sống, yêu nước thiết tha và ước nguyện của tác giả.

Từ tình yêu cuộc sống, yêu cuộc đời, thiên nhiên được khơi nguồn, nảy nở từ sức sống, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mở

rộng ra với mùa xuân đất nước, cách mạng. Cảm xúc lắng đọng dần vào suy tư và ước nguyện: nhà thơ muốn nhập vào bản

hòa ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến của riêng mình, góp vào mùa xuân chung lớn lao “mùa xuân nho

nhỏ”. Bài thơ khép lại những cảm xúc thiết tha, tự hào về quê hương, đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.

Câu 3:

- Mùa xuân nho nhỏ là một sáng tác độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ.

- Hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ” là biểu tượng cho những gì tinh túy, đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người.

- Sự hòa quyện giữa cái chung và cái riêng, giữa mối quan hệ cá nhân và cộng đồng.

- Bài thơ thể hiện nguyện ước của nhà thơ, muốn làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp sống với tất cả sức sống tươi trẻ

của mình rất khiêm nhường. Mong ước nhỏ nhoi, giản dị được cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước. Đó là chủ đề mà bài thơ

mà nhà thơ muốn gửi gắm.

Câu 4:

Câu 4:

- Đảo trất tự cú pháp: đưa từ “ mọc” lên đầu câu-> nhấn mạnh sức sống của

bông hoa

- Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:

+ Giọt long lanh là những giọt mưa xuân, giọt mưa xuân, trong sáng, rơi

xuống từng nhành cây, kẽ lá.

+ Tiếng chim từ chỗ là âm thanh (cảm nhận bằng thính giác) chuyển thành

“từng giọt” (hình và khối, cảm nhận bằng thị giác), từng giọt long lanh ánh

sáng và màu sắc có thể bằng xúc giác (tôi đưa tay tôi hứng).

→ Câu thơ gợi ra niềm cảm xúc say mê, ngây ngất của tác của tác giả trước

cảnh trời đất xứ Huế vào mùa xuân, thể hiện mong muốn hòa nhập thiên

nhiên, đất trời trong tâm tưởng giữa mùa đông lạnh giá khiến ta vô cùng

khâm phục.

Câu 5:

- Yêu cầu hình thức: Viết đoạn văn quy nạp tức là câu chủ đề phải đưa xuống cuối đoạn văn (chú ý có từ liên

kết: Quả thật, có thể nói…).

- Yêu cầu nội dung: Đoạn thơ cần bám sát những ý sau:

+ Vài nét phác hoạ của tác giả về mùa xuân: dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, tiếng chim chiền chiện hót

vang trời.

+ Không gian cao rộng (với dòng sông, với mặt đất, bầu trời bao la), cả sắc màu tươi thắm của mùa xuân

(sông xanh, hoa tím biếc – màu tím đặc trưng của xứ Huế), cả âm thanh vang vọng, tươi vui của chim chiền

chiện hót vang trời.

+ Cảm xúc say sưa, ngây ngất của nhà thơ: được diễn tả ở chi tiết rất tạo hình: “Từng giọt long lanh rơi. Tôi

đưa tay tôi hứng”.

* Đoạn văn tham khảo:

(1) Bức tranh thiên nhiên mở đầu bằng không gian tháng đãng, yên ả, thơ mộng.

(2) Đó là không gian của một dòng sông xanh.

(3) Dòng sông ấy gợi nhắc đến sông Hương thơ mộng của Xứ Huế và không gian của mùa xuân không ngừng

được mở rộng với tiếng hót vang trời của con chim chiền chiện.

(4) Chiền chiện vốn là loài chim báo tin xuân, hình ảnh của nó xuất hiện trong khổ thơ khiến người đọc có

cảm giác không gian như được trải đầy một sắc xuân.

(5) Thanh Hải lựa chọn màu sắc trẻ trung, tươi tắn và căng tràn sức sống cho bức tranh mùa xuân của mình.

(6) Đó là màu xanh của dòng sông hoà lẫn màu xanh của bầu trời.

(7) Là một màu tím biếc đến nao lòng của xứ Huế.

(8) Nhưng bức tranh này không chỉ có hình ảnh, màu sắc mà còn có cả âm thanh.

(9) Chỉ có điều ở đây tiếng chim hót như trở nên cụ thể, hữu hình, thành hình khối long lanh náo nức để có

thể đưa tay ra mà hứng, mà nâng niu.

(10) Quả thật, Thanh Hải với lòng yêu thiên nhiên say đắm đã thể hiện mọi bức tranh thiên nhiên tươi đẹp,

tràn đầy sức sống.

ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 2:

Cho đoạn thơ:

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy trên lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao...

(Thanh Hải - Mùa xuân nho nhỏ - Ngữ văn 9, tập hai)

Câu 1: Từ “lộc” trong bài được sử dụng với nghĩa gốc hay nghĩa

chuyển? Hãy giải thích tại sao tác giả lại miêu tả người lính là “lộc dắt

đầy trên lưng”?

Câu 2: Phân tích để làm rõ giá trị của các điệp ngữ trong đoạn thơ

trên.

Câu 3: Em hãy viết đoạn văn khoảng 8-10 câu theo phương thức diễn

dịch để làm rõ vẻ đẹp của mùa xuân đất nước và cảm xúc của nhà thơ

trước vẻ đẹp ấy. Đoạn thơ có sử dụng phép thế và câu chứa thành

phần phụ chú ngữ.

Hướng dẫn trả lời

Câu 1:

Từ “lộc” là sự sáng tạo độc đáo của tác giả:

+ Lộc của “người ra đồng”: nói về những người lao động, những người ươm mầm

cho sự sống, ươm màm non trên những cách đồng quê hương. Từ “lộc” cho ta liên

tưởng tới những cánh đồng mênh mông với những chồi non nhú lên xanh biếc từ

những hạt thóc giống mùa xuân. Từ “lộc” còn mang sức sống, sức mạnh của con

người. Có thể nói chính con người tạo nên sức sống mùa xuân thiên nhiên đất nước.

+ “Mùa xuân người cầm súng. Lộc giắt đầy trên lưng”: liên tưởng đến những người

chiến sĩ, những người cầm súng khi ra trận trên vai trên lưng có cành lá ngụy trang.

Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non, mang theo cả mùa xuân của thiên nhiên,

cây cỏ. Từ “lộc” làm cho người ta thấy tràn ngập niềm tin, hy vọng đã tiếp thêm sức

mạnh ý chí để họ vươn xa ra, bảo vệ đất nước.

→ Con người chính là nhân tố quyết định tạo ra, thúc đẩy sự phát triển của xã hội, đất

nước. Hình ảnh “lộc” xuân tràn theo người ra đồng là đẹp ý thơ với cuộc sống lao động

và chiến đấu. Xây dựng và bảo vệ, là hai nhiệm vụ không thể tách rời, họ đem mùa

xuân mọi nơi trên đất nước.

Câu 2:

- Chỉ rõ những điệp ngữ trong đoạn: mùa xuân, lộc, tất cả.

- Vị trí của điệp ngữ: đầu câu thơ.

- Cách điệp: nối liền và cách nhau.

- Tác dụng: tạo nhịp điệu cho câu thơ. Các điệp ngữ tạo nên điểm nhấn cho

câu thơ như nốt nhấn của bản nhạc, góp phần gợi không khí sôi nổi, khẩn

trương, tấp nập của bức tranh đất nước vừa lao động, vừa chiến đấu.

Câu 3:

a. Về hình thức:

- Độ dài khoảng 12 câu .

- Bố cục đoạn văn theo cách diễn dịch.

- Không mắc lỗi về diễn đạt.

b. Về nội dung, trình bày được những cảm nhận về đoạn thơ:

- Suy ngẫm về mùa xuân của đất nước, dân tộc.

- Những khó khăn, gian khổ mà nhân dân ta đã vượt qua.

- Hình ảnh "người cầm súng" đi liền với hình ảnh" lộc giắt đầy trên lưng"

- Hình ảnh "người ra đồng" đi liền với hình ảnh "lộc trải dài nương mạ"

Đoạn văn tham khảo:

(1) Trước cảm hứng bất tận về mùa xuân tự nhiên đất trời, tác giả suy ngẫm về mùa xuân của đất

nước, dân tộc:

Mùa xuân người cầm súng

...

Tất cả như xôn xao

(Thanh Hải - Mùa xuân nho nhỏ - Ngữ văn 9, tập hai)

(2) Tác giả dùng hai tính từ đặc tả đúng những khó khăn, gian khổ mà nhân dân ta đã vượt qua:

Đất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

(3) Sự “vất vả” và “gian lao” ở đây nhà thơ muốn nói tới chính là quá trình nước ta đi vượt qua khó

khăn, thử thách để “cứ đi lên phía trước”.

(4) Hình ảnh lộc tràn ngập khắp khổ thơ cũng chính là sáng tạo nghệ thuật của Thanh Hải khi nói về

những lực lượng nòng cốt, chủ đạo giúp đất nước phát triển, vững bền.

(5) Hình ảnh “lộc” của người cầm súng khiến ta liên tưởng tới cành lá ngụy trang cũng như tương lai,

sức sống và khát vọng thanh bình về quốc gia độc lập.

(6) Hình ảnh “lộc” của người ra đồng là hình ảnh những chồi non, mầm sống từ những cánh đồng

quê hương.

(7) Từ “lộc” mang sức sống, niềm hy vọng ngày mai ấm no hơn, hạnh phúc hơn.

(8) Nhà thơ tin tưởng, tự hào vào tương lai tươi sáng của đất nước dù trước mắt còn nhiều gian nan,

thử thách.

- Phép thế: Tác giả- nhà thơ- Thanh Hải

- Thành phần phụ chú: (Thanh Hải - Mùa xuân nho nhỏ - Ngữ văn 9, tập hai)

ĐỀ ĐỌC- HIỂU SỐ 3:

Cho hai câu thơ:

Đất nước

Bốn ngàn năm không nghỉ

(Chúng con chiến đấu cho con người sống mãi Việt Nam ơi,

Nam Hà)

Câu 1: Những câu thơ trên gợi cho em liên tưởng tới khổ thơ

nào đã học trong bài "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh

Hải( chép khổ thơ đó)?

Câu 2: Em hãy chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong

khổ thơ em vừa chép? Biện pháp tu từ đó đã cho em cảm

nhận gì về ý nghĩa khổ thơ đó?

Câu 3: Viết đoạn văn khoảng nêu cảm nhận của em về hình

ảnh đất nước trong khổ thơ vừa chép.

Hướng dẫn trả lời

Câu 1:

Những câu thơ trên cho em liên tưởng tới khổ thơ:

Đất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước

Nhà thơ tin tưởng, tự hào về tương lai đất nước, cho dù trước mắt nhiều khó khăn, gian

lao. Và đất nước được hình dung bởi hình ảnh so sánh đẹp và ý nghĩa.

Câu 2:

- HS chỉ ra được trong khổ thơ tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật nhân hóa và so

sánh, điệp từ

- Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật:

+ Phép nhân hóa: đất nước vất vả gian lao -> hình ảnh đất nước trở nên gần gũi, mang

vóc dáng của người mẹ, người chị tần tảo, cần cù.

+ Phép so sánh đất nước với “ vì sao cứ đi lên phía trước”, nhà thơ đã sáng tạo hình ảnh

đất nước rất khiêm nhường nhưng cũng rất tráng lệ. Là 1 vì sao nhưng ở vị trí đi lên trước

dẫn đầu. Đó cũng là hình ảnh của cách mạng VN, của đất nước trong lịch sử.

+ Điệp từ : đất nước cùng các biện pháp tu từ trên góp phần làm nổi bật và gợi ấn tượng

về hình ảnh đất nước với niềm yêu mến, tự hào của tác giả

Câu 3:

* Đoạn văn tham khảo:

Hình ảnh đất nước được thể hiện ngắn gọn qua khổ thơ:

“Đất nước bốn ngàn năm

....

Cứ đi lên phía trước”

Chặng đường phát triển của đất nước gắn chặt với việc đấu

tranh chống lại thế lực ngoại xâm, vì vậy tác giả sử dụng từ

“vất vả” để nói tới quá trình sống, chiến đấu và làm việc. Tác

giả sử dụng hình ảnh so sánh gợi liên tưởng đẹp đẽ về hình

hài của đất nước. So sánh đất nước với vì sao là sự trân trọng,

ngợi ca sức sống, sự trường tồn bền bỉ của đất nước. Nhà thơ

tin tưởng vào sự trường tồn và phát triển của đất nước cho dù

quá khứ, hiện tại đất nước luôn gặp khó khăn.